Japon Üretim Yönetimi Felsefesi Üzerine Alınan Eğitimin Özet Noktaları
Sizlere bir önceki mesajımda A.O.T.S. (Association for Overseas Technician Scholarship) isimli kurumdan ve sunduğu imkânlardan bahsetmiştim.
Bu yazımda ise, sizlerle, bir ay süre ile yaşamış olduğum AOTS eğitimi ve Japon üretim yönetim sistemine yönelik gözlem, deneyim ve kazanımlarımı paylaşmak istiyorum.
Öncelikle yine kısa bir AOTS ve sağladıklarından bahsetmek istiyorum. Katıldığım eğitim “The Production Management Training Course – PMTC” ismini taşımaktaydı. Teorik eğitimler hafta içi günlük olarak, sabah ve öğleden sonra üçer saat olmak üzere, 6 saat sürüyordu ve konularında uzman Japon Yönetim Danışmanları tarafından verilmekteydi. Derse hazırlık ve takip amaçlı verilen ders notları ise, oldukça önemli birer bilgi hazinesi olarak kütüphanemde yerini hemen aldı.
Eğitim gözükmeyen bir çizgi ile üçe bölünmüştü. İlk etapta üretim yönetimi, JIT, 5S, Jidoka vb. Japon üretim yönetim felsefesi, TPM, Metot Mühendisliği, Değer Analizi, Kalite Yönetimi gibi temel teknik konular üzerine teorik eğitimlere katıldık. Yaklaşık 2,5 hafta süren bu eğitimlerin ardından bir haftalık bir çalışma turu başladı.
Çalışma turunda, gerek Nagoya çevresinde, gerekse de Yokohama ve Tokyo şehirlerinde bulunan toplam 8 firmaya teknik geziler düzenlendi. Bu geziler için seçilen her bir firmanın öne çıkan bir özelliği seçilmiş. Kimi 5S konusunda oldukça ileri düzeyde idi, kimisi de TPM. Bu nedenle, gittiğiniz firmada tek bir konuya yönelik yoğunlaşma, gözlem yapma ve firma yetkililerinden detaylı bilgi alma şansını yakalayabiliyordunuz.
Bu firmaların içinde elbette en gözdesi ve çalışma turunun en önemli ayağı Toyota’nın Tsusumi Fabrikasına olan ziyaretti. Toyota’nın merkez fabrikalarından birine olan bu ziyaret inanılmaz heyecan vericiydi.
Toyota’nın Japonya’daki tesisleriyle ve Tsusumi fabrikasıyla ilgili kısaca şu bilgileri vermek herhalde büyüklüğü anlatmak için yeterli olur.
Toyota’nın Japonya’daki 12 tesisinin tamamı Aichi Perfection adı verilen bölgede  bulunmakta. Hatta bu bölgede Toyota City adıyla anılan küçük bir şehir de kurulmuş. Geçtiğimiz yıl bu 12 fabrika 6 milyon araç üretimi gerçekleştirmiş.
Gezdiğimiz tesis, 1.200.000 m2’lik alanda 690.000 m2 kapalı binaya sahip bir dev. Gezimizi kaynak bölümü ile montaj bölümü ağırlıklı gerçekleştirdik. Kaynak bölümü 52 sn.’de bir araç çıkaran ve 1000 adet çok eksenli robotun eşgüdümlü bir imalat hattı oluşturduğu örnek bir tesis. Bu fabrika ayda 32.000 adet ve birbirinden farklı 5 ayrı tip araç üreten bir işletme. 6000 çalışanı var ve geçtiğimiz yıl 400.000 araç üretimi gerçekleştirmiş. Ve belki de en önemlisi, üretim hattında her gelen araç birbirinden farklı. Hem model, hem de renk detayında farklı ürünler ardışık gelmesine rağmen bir ahenk içince hat ilerleyişine devam ediyor. İşleyişteki kusursuzluk, sizi sanki robotların sunduğu bir zarafet gösterisi izliyor hissi yaratıyor. Yani, bizlerin Yalın felsefede özellikle öne çıkartmak istediğimiz, küçük ve ardışık partilerle sık üretim. Ara stok seviyelerini azaltan, hatta sıfırlayan, üretimde kayıp yaşatabilecek tüm Muda’lardan arınmayı hedefleyen Toyota’nın bu hedefi yakaladığını gözlemleyebiliyorsunuz.
Hele kanban kartlarını görmek, kanban işleyişini izlemek ayrı bir deneyim ve keyif oldu bizler için. Andon uyarı iplerini görmek, Jidoka felsefesinin gerçek yüzüyle tanışmak ise apayrı bir tattı. Ve elbette şu soru tur esnasında hiç akıldan çıkmıyordu. “Bizler neden ülkemizde bu ve buna benzer yapıları ve üretim felsefesini yaratmıyoruz?” Elimizde kuvvetli bir ilacımız da var. YALIN ÜRETİM. Japon üretim felsefesiyle Yalın yolculuğa başlayanların geldiği güvenli ve güçlü limanları görünce, bu yolculuğun ne kadar heyecanlandırıcı ve sonunun ne kadar aydınlık olabileceğini sezinleyebiliyorsunuz.
Gezilen diğer firmalar da kendi sektörlerinde lider veyahut oldukça başarılı ve Japon felsefelerini oldukça iyi uygulayan firmalar idi.
Gerek teknik seyahatler gerekse de teorik eğitimler olsun, Japon üretim felsefesinin iki temel sütunun üzerinde yükselen bir başarı abidesi olduğunu görüyorsunuz. Neydi bu iki temel sütun? Birincisi J.I.T. (Just-in-Time) ve diğeri de JIDOKA. Yani bir sonraki sürece, istasyona hatalı/sorunlu ürün göndermeme felsefesi. Gerekiyorsa üretimi durdurtma pahasına. Bunu yapabilecek cesaret ve özgüveni duyabiliyor musunuz kendinizde. Toyota ve Japonlar bunu yaptıkları için başarıyı yakalıyorlar. Sıfır kusurlu üretim. İşte Japon felsefesi.
Ve bu iki temel felsefeyi dolduran, sarıp sarmalayan ise 5S, işyerinde tertip, düzen, temizlik. Evet, 5S’i o kadar özümsemişler ki, sadece gezdiğimiz firmalarda değil, günlük hayatta, yollarda bile 5S’in etkilerini görebiliyorsunuz. Açıkça görülüyor ki, başlanacak bir Yalın yolculuğunun ilk ve temel girdisi 5S’i kullanma ve uygulamadaki başarı olacak.
Lütfen bir düşünün. Yıllar önce, aynı şu anki Çin malları gibi, ucuzluğun ve kalitesizliğin simgesi olan Japon malları dünya çapında nasıl bir anda bu kadar kalite ve güvenin temsilcisi oldular? II. Dünya Savaşında iki atom bombasıyla yıkılan, yapılan hava saldırılarıyla kolu kanadı kırılan Japonya 50 yıllık bir sürede nasıl dünyanın ikinci büyük ekonomisi haline geldi? Bence çok dikkatle incelenmesi, belki de üzerine akademik bir çalışma yapılması bile gerekebilecek bir başarı öyküsü.
Eğitim döneminin üçüncü fazı ise, teknik geziler sonrası yapılan teorik eğitimlerden oluşuyordu. Bu eğitimler genelde Liderlik yaklaşımları, çalışanlar ile ilişkiler, çalışan ve çatışma yönetimi, motivasyon gibi, başarıda önemli bir paya sahip olan iş yaşamında insan ilişkilerini kapsamaktaydı.
Görüldüğü gibi, eğitim bir bütün olarak incelendiğinde, bir üretim işletmesinin temel teknik ve sosyolojik gereksinimlerine hitap eden ve görsel gezilerle desteklenen bir bütünlük ve ahenk içermekteydi. Dünyanın birçok değişik bölgesinden farklı insanlarla birlikte olmak apayrı bir keyif oldu. Elbette,eğitimin sonunda yapılan kapanış seremonisi ve sertifika töreninin tadı ise apayrı bir güzellikti.
Dilerim bu ve buna benzer keyifli ve oldukça öğretici eğitimlere, güzel ülkemden bir çok arkadaşım da katılma imkânı bulurlar.
Hepinize esenlik dolu günler diliyorum.
Saygılarımla,
Tayfun Çaylan