Yazar: Hakan Akgül; Danışman ve Yalın Enstitü YK Üyesi

OpenAI firmasının geliştirdiği yeni nesil bir dil modeli olan ChatGPT, yapay zeka ve metin üretme konusunda önemli bir teknolojik sıçrama ve inovasyon oldu.

Yapay zekanın insanın yaptığı işler üzerindeki olası etkileriyle ilgili varsayımlar son derece heyecan verici hatta bazen ürkütücü.

Yapay zeka modeli olan ChatGPT ve ardından piyasaya sürülen GPT-4 platformları bu etkileri daha çok ete kemiğe büründürdü ve farklı görüşler, taraflar oluşturdu; hatta bazı ülkeler bu yazılımları yasaklama kararı aldılar.

Gelişmeleri takip ettiğim ve izleyebildiğim kadarıyla içinde bulunduğumuz dönem için geçerli olmak üzere bir deneme yazmak ve izlenimlerimi, önerilerimi paylaşmak istedim.

Bu uygulamalar işlerimizde verimliliği artırır mı? Daha çok üretken olur muyuz?

Evet, olabilir…

Bir arkadaşınızın şöyle bir ifadesi sizi şaşırtır mıydı?

“Bugün çok verimli çalıştım:

• SEO ile optimize ederek bir internet adresi için üç farklı açılış sayfası örneği,
• Teknik detay ve görsellerle desteklenen 30 sayfalık yeni ürün lansman sunumu (metin ve grafiklerle),
• Google arama sonuçları için 100’e yakın internet sayfası içeriğiyle ilgili kısa tanıtımlar,
• 72 adet iş başvuru ön değerlendirme sonuçları,
• Sıfır hata ile yazılım kod blokları

… hazırladım.”

Artık şaşırtmasın! Çünkü ChatGPT ile mümkün olabilir (önceki tecrübemize göre bunları halletmek en az 1 haftalık iş).

Farklı bilgi öbeklerini kolayca biraraya getirip içlerinde anlamlı ilişkiler kurabilir, büyük bir bilgi öbeğini kolayca farklı boyutlara ayrıştırıp inceleyebilir, test ve denemeleri hızlandırabilir, alternatifler üretebilir, olası riskleri çabucak fark edebilirsiniz.

Yine bu aracı kullanarak;

• Dijital pazarlama ve sosyal medya için metin, grafik ve görsel üretmek (farklı dillerde)
• Müşteri deneyimini geliştirmek (yapay zeka, müşterilerinizle çağrı merkezi üzerinden konuşabilir), kişiselleştirilmiş ürün ve hizmet önerileri sunmak,
• Tasarım ekipleri “trendler, müşteri tercihleri ve renkler” konusunda kısa sürede çok geniş taramalar yapabileceği için ürün geliştirme sürecini hızlandırmak,
• Planlamada talep değişikliklerine hızla uyum sağlamak ve stok seviyelerini ayarlamak,
• Rapor ve sunum hazırlamak (farklı dillerde), büyük veri analizleri yapmak,
• Çalışan adaylarını seçme ve değerlendirme sürecinde faydalanmak
• …

kolay ve çok hızlı bir şekilde mümkün.

Özetle, şirketler için hızı artırıp rekabetçiliği güçlendirebilir.

Yakın gelecekte yapay zeka ve insanların uyum içinde birlikte çalıştığı, her birinin güçlü yönlerinden yararlandığı bir ekosistem bize daha iyi bir dünya için yol gösterebilir. Veri ve analize dayalı bu ortaklık ile yeni olasılıkları keşfedebilir, karmaşık zorlukların üstesinden gelebiliriz.

Ayrıca, GPT-4 modeli (ücretli) şiir yazabiliyor, bir resimdeki içeriği anlayabiliyor; ayrıca güvenlik açıklarını tespit edip potansiyel riskleri belirleyebiliyor.

Peki, yapay zeka sohbet robotları, yaygınlaşan sosyal medya ve dijital uygulama kullanımıyla bu çağda insanların artan yalnızlık sorunlarını hafifletebilecek mi? İnsan davranışını ve duygularını kopyalayarak birliktelik hissi yaratacak şekilde programlanabilecek mi?

İlk bakışta aykırı hatta tehlikeli bir fikir gibi gelse de mümkün olmadığını söyleyemeyiz.

Bu inovasyon, iş dünyasını ve toplumsal hayatımızı etkileyecek belki dönüştürecek yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Ancak şunu da belirtmekte fayda var: henüz yasal çerçevesi tanımlanmış değil.

Bu aşamada ChatGPT’nin performansı için yapabileceğimiz eleştiriler de var (bir kıyaslama yaparsak):

• Google ile bir arama yaptırdığınızda ekranınıza pek çok alternatif geliyor ve siz seçebiliyorsunuz; bu tek alternatif veriyor.
• Google ile bir arama yaptırdığınızda bilginin kaynakları belli, siz hangisine güvenirseniz onunla ilerleyebilirsiniz; bu kaynak vermiyor.
• ChatGPT ve benzer yapay zekâ araçları etik anlayışa ve disipline sahip değil, her zaman doğru bilgileri sağlayacak şekilde tasarlanmamış Programlar öğrendikleri metinlere ve algoritmalara göre taklit etmek üzere yapılandırıldığı için çıktıların anlamı ile değil kelime dizgisi ile ilgilenirler. Bu araçları amaca uygun kullanmak için elde edilecek sonuçların faydaları kadar risklerini de bilmek gerekli.

Ayrıca uygulamayı değerlendirirken şu konularda düşünmemiz lazım ki bazı Devletlerin ve okulların uygulamayı yasaklamalarının sebepleri olabilir:

• Bu çözümü öğrenci mi hazırladı yoksa yapay zeka mı?
• Bu makinedeki kompleks işlemi yeni operatör mü yaptı yoksa yapay zeka mı?

bilmek zor…

Belki bir süre sonra bilmek de istemeyeceksiniz!

O zaman “insan gelişti mi? öğrendi mi? yoksa sürekli olarak yapay zekaya bağımlı mıyız?”…

İnsanın düşünmesine, gelişmesine gerek yok diyorsanız, sizin için sorun yok. (İyi ama o zaman yapay zekayı kim geliştirecek?)

Şu an ChatGPT’ye sorduğunuzda itiraf ediyor: “insan kadar yaratıcı olup problem çözemem…”

İnsanlığın bu büyük kazanımını kutluyor ama sorgulamadan kutsayan teknoloji fetişisti olmuyoruz!

Biz insanlar ChatGPT ‘nin halen bir adım önünde, yaratıcılık, eleştirel düşünce ve mizah yeteneğimizin keyfini sürebiliriz.

Aslında, geçen sene Aralık ayında yazdığım aşağıda linki bulunan makaleden henüz bir değişiklik yok:

https://www.lean.org.tr/dijitallesme-yolculuklari-cok-daha-basarili-olabilir/

Unutmayalım; asıl kahraman hala insan, o halde, yalın yönetimin kırk senedir vurguladığı gibi, “insan odağı” önemli…

• “İnsanı yönetemediğiniz için” dijitalleşmekten medet ummak fayda getirmeyecektir.
• Tüm bu teknolojileri insanı (ve süreçleri) desteklemek için kullanın, denetlemek ya da “sana ihtiyacım yok artık” mesajı vermek için değil!
• Rakibiniz de aynı dijital alt yapıyı ve uygulamaları satın alıp kullanabilir ancak yıllar içinde belli bir metot ile geliştirdiğiniz insanınızı kopyalayamaz.
• Bilimsel metottan şaşmayın.
• Bu konuda bütünü gören, hatalardan öğrenmiş bir koçunuz olsun.

İnsanınıza teknolojiden daha çok güvenin, eğer motive edebilirseniz, “esneklik, duyarlılık, tutku, yaratıcılık ve sezgi” insanda var.

Evet, ChatGPT ve GPT-4 da, benzerleri gibi, şirket içinde her seviyeden çalışanın problemleri görebilmeleri, daha hızlı ve inovatif şekilde çözebilmeleri, tekrarlı ve uzun zaman alan işleri hızla tamamlamak için  harika bir araç!

Hangi problemler: müşteri beklentilerinden kopmak, istediğimiz bilgiye ulaşamamak, çalışanlarımızı istediğimiz yönde geliştirememek, çalışanların işten ayrılma oranlarının artması, doğru iş birlikleri kuramamak, tedarikçileri geliştirememek, şirketimizi yeterince tanıtamamak, işi büyütememek, beklenen oranda karlılık yakalayamamak, verimlilik zaafiyeti (her tür gecikme, hata, maliyet artışı), bilimsel bir yönetim sistemi kuramamış olmak, güvenlik zaafiyetleri, …

Yapay zekanın insan ile iş birliğini geliştirmek ve iş sonuçlarına katkısını görebilmek için çalışanların deneyler yapmasına fırsat vermek, üst yönetimin bu gidişe dahil olması ve şirket / kurum kültürlerini dönüştürmek gerekli.

Son Söz: Tek tuşa basarak ihtiyacımız olan sistematik bilgiyi yüksek hızla elde etmenin cazibesi inanılmaz ancak düşünmeyi, sentezlemeyi ve problem çözmeyi unutmamalıyız.

Hakan Akgül

Danışman, YK Üyesi – yönetim sistemi, liderlik, strateji, satış ve inovasyon

hakan.akgul@lean.org.tr

Yazarın Diğer Makaleleri için: https://lean.org.tr/author/hakan-akgul/

• Digitamap kurucusu dostumuz Alper Yurtoğlu’na katkıları için teşekkür ederim.
• LEI’den dostumuz Matt Savas’a katkılarından dolayı teşekkür ederim (içerik ve foto)
• Son karikatürün çizeri sanırım Erdil Yaşaroğlu; internette çizer ismi görünmüyordu
• “sorgulamadan kutsayan teknoloji fetişisti” tanımı internetten okuduğum bir ifade, maalesef kaynağını not etmemişim